پوسیدگی خاکستری پیاز Onion Gray blight

عامل این بیماری سه گونه قارچ می‌باشد که تولید Blight می‌کند :

Botrytis squamosa

B. cinerae

B.allii
پوسیدگی عمیق قهوه‌ای با کپک خاکستری روی آن و اسکلرتهای سیاه از علائم پوسیدگی گردن پیاز است

در ایران مهمترین عامل پوسیدگی پیاز B.allii می‌باشد .

گونه B.squamosa تولید سوختگی بسیار شدید در برگ می‌کند و گیاه را از بین می‌برد. اما در گونه B.cinerae تنها نقاط زیر قهوه‌ای روی برگ ایجاد می‌شود B.allii عمدتاً به غده حمله می‌کند و به عنوان پاتوژن برگی زیاد مطرح نیست ، اما گاهی به برگهای زخمی حمله کرده و موجب تولید لکه های ریز می شود که بسیار کم این وضع اتفاق می‌افتد. در اغلب موارد اسپور این قارچ اگر روی برگ سالم قرار گیرد جوانه زده و موجب زردی خفیفی در برگ می‌کند. قارچ بوتریتیس در مناطق خنک و مرطوب مسئله ساز است . کنیدیوفر آن درختچه‌ای است که در انتهای کنیدیوم و استریگما قرار دارد . این قارچ اسکلرت هم تولید می‌کند . علاوه بر این در پیاز بذرزاد هم می‌شود . اسکلرت در بقایای گیاهی به مدت زیادی باقی مانده و موجبات پایداری قارچ را فراهم می‌کند .

اسکلرت می‌تواند جوانه زده و تولید کنیدیوم و کنیدیوفر کند و بدینوسیله قارچ پراکنده شود اما در مواردی که شرایط مناسب است اسکلرت تولید آپوتسیوم می‌کند و آسکوسپورنیز وسیله پراکنش قارچ می‌شود . بقایای گیاهی منبع خوبی برای پایداری قارچ می‌باشد و پراکندگی معمولاً با کنیدیوم است .

کنترل :

1- بهداشت زراعی و حذف منابع آلودگی مانند پیازهای قدیمی و بیمار

2- بذر سالم و جدا کاشتن پیازهای بذری و مزرعه پیاز

3- تناوب با صیفی جات ، کاهو ، کرفس ، غلات

4- سمپاشی با دی تیوکارباماتها

5- خشک کردن پیاز قبل از انبار (2 روز در دمای 35-30درجه سانتی گراد)

لکه موجی ناشی از (Early Blight) Alternaria

در این بیماری لکه‌های موجدار روی برگ گیاه ایجاد می‌شود اما تنها با این فاکتور نمی‌توان بیماری را شناخت . این قارچ به بادمجان ، سیب زمینی ، گوجه فرنگی ، طالبی ، خیار چنبر و .... حمله می‌کند .

میزبان مهم در استان فارس گوجه فرنگی و در ایران سیب زمینی می باشد. در استان بوشهر روی کلیه میزبانان ذکر شده این قارچ را داریم . گونه ای از قارچ که به گوجه فرنگی حمله می‌کند A.solani است و در خیار‌چمبر قارچ A.cucumerinum عامل بیماری می‌باشد . البته در ایران حقیقتاً مشخص نیست چه گونه‌ای از قارچ عامل بیماری در این محصولات است . در سیب زمینی تغذیه‌ی زنجره از گیاه نیز موجب ایجاد علائم لکه موجی می‌شود که با آلترناریا قابل اشتباه است . اما در گوجه فرنگی در اغلب موارد قارچ آلترناریا دخالت دارد به ویژه در مناطق مرطوب مانند هرمزگان و بوشهر که گوجه فرنگی کاری در فصل زمستان است شاخه و برگ و میوه به شدت خسارت می بینند . آلترناریا سیب زمینی عمدتاً در مناطق شمال کشور مسئله ساز است که عمدتاً گونه A.alternata می‌باشد. اسپورآلترناریا بسیار مشخص است . جدارهای طولی و عرضی که جنس را به ما معرفی می‌کند .

آلتر ناریا درگوجه فرنگی بذر زاد و در سیب‌زمینی غده زاد است ، اما در سایر محصولات مانند طالبی چنین وضعیتی ندارد . این قارچ روی مواد عالی نپوسیده و بقایای گیاهی زنده می ماند ( به شکل اسپوریاریسه ) و تا زمانیکه بقایای گیاهی زنده است ، این قارچ هم زنده است و می‌تواند تولید اسپور کند . در گوجه فرنگی آلترناریا به شاخه حمله کرده که یک طرف آن را می خشکاند . میوه گوجه فرنگی و نیز محل اتصال میوه به ساقه هم مورد حمله قارچ قرار می گیرد . در استان فارس و بسیاری نقاط ایران آلترناریا موجب بوته میری گیاهان جوان گوجه و سیب زمینی می‌شود ، که معمولاً این امر در صورتی اتفاق می‌افتد که آلودگی بذر و یا آلودگی چشم سیب زمینی را داشته باشیم .

پوسیدگی ریشه و طبق پیاز Onion basal & Root rot


عامل بیماری Fusarium oxysporum f.sp cepae در ایران در منطقه آذربایجان این گونه مهمترین گونه است و بعد از آن F. Solani اهمیت دارد. این بیماری در ایران و جهان پراکنده است و همه سالهدر اثر این بیماری خسارات عمده‌ای به محصول وارد می‌شود .

علائم بیماری

در اوایل بهار نوک برگها زرد شده و بوته‌های آلوده پژمرده می‌شوند زردی برگها توسعه یافته و به سمت پائین پیشروی نموده و زمانی که غده‌های پیاز به درشتی فندق می‌شوند در مزرعه بوته میری به صورت لکه‌ای و یا گسترده مشاهده می‌گردد. ریشه های گیاه بیمار قهوه‌ای و یا خشکیده شده و به رنگ صورتی یا بنفش نمایان می‌شود و از بین می‌رود عوامل ثانویه هم ممکن است به پیاز حمله نموده و موجب فساد آن شوند در انبار نیز این بیماری می‌تواند منجر به ایجاد خسارت شود . گونه F.O . f.s cepae موجب مرگ ناگهانی (Damping – off) پیاز در مزارع می‌گردد که در این رابطه نیز خسارت عمده‌ای به محصولات وارد می‌شود . این قارچ برای ورود به گیاه نیاز به زخم ندارد اما وجود زخم روی غده کمک مؤثری به شروع و پیشرفت بیماری می‌کند . میزبان اصلی پیاز ، نوعی موسیر و به ندرت سیر می‌باشد .

کنترل:

1- جلوگیری از کود دهی زیاد

2- کنترل حشرات به منظور جلوگیری از ایجاد زخم

3- دقت در هنگام برداشت و انبار کردن (نگهداری در صفر درجه یا رطوبت 70-60%)

4- مبارزه بیولوژیکی با باکتری Burkholderia cpacia

لهیدگی باکتریائی پیاز Onion bacterial mushy rot

غده های پیاز در انبار مورد حمله چندین گونه باکتری قرار می گیرند و این پوسیدگی ممکن است در مزرعه نیز اتفاق بیفتد .

نشانه های بیماری

باکتری Pectobacterium carotovorum pv. carotovorum بیشتر در انبار خسارت وارد می کند و از طریق گردن پیاز هنگامی که رشد گیاه کامل می گردد وارد شده و یک یا چند فلس از پیاز آلوده می شود در این مرحله بافتهای مورد حمله آب سوخته به نظر می رسند و رنگ زرد یا قهوه ای روشن دارند به تدریج پوسیدگی پیشرفت می کند و فلس ها نرم می گردند پیازهای آلوده اگر فشار داده شوند یک مایع آبکی با بوی بد از ناحیه گردن پیاز به بیرون تراوش می کند. این باکتری فقط توسط زخم وارد می شود .

مهمترین عامل بیماری Burkholderia cepacia شناخته شده است.

کنترل:

1- اندامهای هوایی پیاز باید قبل از برداشت کاملاً رسیده باشند.

2- در هنگام برداشت و خرمن کردن باید از زخمی شدن پیاز جلوگیری شود.

3- انبار باید خوب تهویه گردد تا رطوبت در سطح پیاز جمع نشود.

اگر دمای انبار صفر درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 70% تنظیم گردد برای جلوگیری از گسترش بیماری مفید است.

ریشه صورتی(سرخی) پیاز Onion pink root

عامل بیماری در سال 1378 توسط دکتر نصر اصفهانی از اصفهان گزارش گردید.

نشانه های بیماری

گیاه آلوده علائم کم رشدی از خود نشان می دهد و تعداد برگ و قطر پیاز کاهش یافته و زودتر تشکیل می شود. برگ اولیه از راس ، زرد رنگ شده که به سمت پائین ادامه می یابد و نهایتاً به رنگ بنفش در می آیند. پیاز آلوده زودتر بالغ شده و به راحتی از جای کنده می شوند ، گیاه آلوده مرتب ریشه زایی می نماید و متعاقباً آلوده می گردد و گیاه حالت کمبود از خود نشان می دهد .

عامل بیماری

عامل بیماری قارچی است به نام Pyrenochaeta terrestris) Phoma terrestris) که دارای میسلیوم شفاف و بند دار ، منشعب و کلامیدوسپورهای بین سلولی بی شماری تولید می نماید.

کنترل:

1- در صورت امکان ضد عفونی خاک

2- تناوب طولانی

آنتراکنوزپیازOnion anthracnose

این بیماری در سال 1376 در روی پیاز سفید در منطقه تربت حیدریه مشاهده شد (‌ محمودی و کریمی شهری 1377 ) . علائم بیماری به صورت لکه های سیاه رنگ به شکل دوایر متحدالمرکز روی پوست پیاز دیده می شود . این لکه ها باعث کاهش بازار پسندی محصول می شود و عامل بیماری قارچ Colletotrichum circinans تشخیص داده شده است.

کنترل:

1- کشت پیاز رنگی به جای پیاز سفید، زیرا مشخص شده پیاز رنگی به علت دارا بودن مواد سمی مانند Protocatchoicacid Catechol به این قارچ مبتلا نمی شود.

2- تناوب

3- برداشت سریع محصول قبل از آلودگی

4- رطوبت زیر 70% برای انبار داری

نماتد ساقه و پیاز stem and bulb nematode

نماتد ساقه و پیاز Ditylenchus dipsaci(Kuehn) Filip گسترش جهانی دارد. بیشتر در مناطق معتدل شیوع دارد و خسارت می‌زند. بیماری اولین بار در هلند درسال1883 ودر ایالات متحده درسال 1931 گزارش شده است.

در ایران نماتد Ditylenchus dipsaci در روی یونجه گزارش شده است. علاوه براین نماتد به 400 گونه گیاه حمله می‌کند. اما نژاد خاصی از نماتد به پیاز حمله می‌کند. سبزیهائی از قبیل،سیر، لوبیا، باقلا، کلم، هویج، کرفس، مارچوبه، جعفری، نخود، سیب‌زمینی و کدو مورد حمله نماتد Ditylenchus dipsaci قرار می‌گیرد.

مرفولوژی و بیولوژی

عامل بیماری نماتد Ditylenchus dipsaci(Kuehn) Filip می‌باشد که طول آن3/1-1 میلیمتراست وحدود30 میکرومترقطر دارد. روی بدن استوانه‌ای آن خطوط اریب دیده می‌شود. دم نماتد نر و ماده تیز است هر نماتد ماده 200تا500 تخم می‌گذارد. اولین پوست‌اندازی در تخم انجام می‌شود. پوره مرحله دوم از تخم خارج شده، به سرعت پوست دوم و سوم را نیز انداخته و پوره قبل از بلوغ یا عفونت‌زا را تولید می‌کند.این پوره می‌تواند شرایط یخبندان و خشکی شدید را تحمل کرده و در داخل بافتهای گیاهی مثل ساقه‌ها، برگها، پیازها، بذرها یا درداخل خاک به سر می‌برد.هنگامی که قسمتهای هوایی گیاه میزبان با غشائی از آب پوشیده می‌شود،نماتدها به طرف بالا حرکت کرده و خود را به سر شاخه‌ها و برگهای جدید و جوان می‌رسانند و سپس از طریق روزنه‌ها، شکافها یا مستقیما به داخل پایه ساقه‌ها یا محور برگ رخنه می‌کند. بعد از ورود به گیاه میزبان پوست چهارم را انداخته ،تبدیل به نر یا ماده می‌شود. چرخه کامل زندگی حدود19تا25 روز طول می‌کشد. تولیدمثل فقط مواقعی که هوا سرد است متوقف یا کند می‌شود. وقتیکه پیازها شدیدا آلوده شدند ،می‌پوسند، پوره‌های قبل از بلوغ ازآنها خارج شده و گاهی اوقات دراطراف ساقه زیرزمینی پیازهای خشک شده به صورت توده سفید خاکستری پنبه‌ای که پشم نماتد خوانده می‌شود اجتماع کرده وبرای سالهای سال در همین جا می‌تواند زنده بمانند.

وقتی که نماتد‌ها به بذر در حال جوانه زدن یا گیاهچه جوان حمله می‌کنند، از نزدیکی کلاهک ریشه هیپوکوتیل یا از نقاطی که هنوز داخل بذر است وارد می‌شوند. نماتدها بیشتر روی سلولهای پارانشیمی پوست تغذیه می‌کنند. در همین حال سلولهای اطراف نماتدها شروع به تقسیم شدن و بزرگ شدن می‌کنند. نتیجتا برجستگیهایی روی گیاه بوجود می‌آید. گیاهچه‌ها بسته به اندازه و تراکم این برجستگیها ممکن است ناقص‌العضوشده پیچیده شوند،انحنا حاصل کنند ویا بصورت دیگری تغییر شکل دهند. شکاف برداشتن اپیدرم اغلب راه ورود برای مهاجمین ثانوی از قبیل باکتریها و قارچها باز می‌کند. بعد از رخنه نماتد سلولها بزرگ می‌گردند، کلروپلاستها ناپدید، فضاها بین سلولی داخل بافت پارانشیم افزایش می‌یابند. این اثرات اغلب قبل از تماس نماتد باسلولها ایجا می‌شود. واین دال براین است که تراوشات بزاقی قبل از پیشرفت نماتد منتشر می‌گردند.

علائم و نشانه‌های خسارت :

در مزارع آلوده به نماتد Ditylenchus dipsaci ظهور گیاهچه‌های پیاز به کُندی انجام گرفته، میزان سبز شدن گیاه بطور قابل ملاحظه‌ای تقلیل می‌یابد. بیشتر از نصف تعداد گیاهچه‌های ظاهر شده بیمار و زرد رنگ هستند، پیچ خورده و هلالی بنظر رسیده ودر امتداد کوتیلودون نواحی برجسته‌ای دیده می‌شود. کوتیلودونها معمولا باد کرده‌اند و اپیدرمشان به صورت توری ترک برداشته و بیشتر گیاهچه‌های مریض ظرف سه هفته بعد از کاشت از بین می‌روند و بقیه بعدا می‌میرند. وقتی که در داخل خاک آلوده پیاز کاشته می‌شود علائم روی گیاهان درحال رشد تقریبا بعد ازسه هفته شروع می‌گردد وشامل کوتولگی، لکه‌های زرد کم رنگ، آماس و زخمهای باز روی برگهاست.

روی ساقه،جوانه‌ها یا گیاهان جوان برآمدگیها‍یی بوجود می‌آید وبرگها کوتاه وپیچیده می‌شوند. نوک برگها از بین می‌رود و برگهای مسن‌تربه دلیل ازبین رفتن تیغه‌ی میانی سلولها چنان ضعیف می‌شوند که نمی‌توانند خود را قائم نگهدارند و روی زمین می‌غلطند. ساقه و گردن پیاز نرم می‌گردد. پیازهای آلوده ممکن است شکاف بردارند یا اینکه جوانه زده و دوپیازه و ناقص شوند. پیازهای آلوده گاهی از بیرون سالم به نظر می‌رسند اما در انبار می‌پوسند.

کنترل:

1- تناوبهای طولانی (2-3 سال) با گیاهان مقاوم از قبیل اسفناج، چغندر، کاهو و گیاهان خانواده غلات

2- استفاده ازپیازو بذرعاری ازنماتد

3- ضد عفونی پیازو بذرآلوده با قراردادن درآب 46 درجه سانتیگراد به مدت یک ساعت

4- مبارزه درمزارع بوسیله فومیگاسیون خاک

5- بعداز کاشت سموم نماتدکشDD

  6- برای جلوگیری ازآلودگی مجدد ضد عفونی وسایل کشاورزی